Nargile Orta Doğu ve güney Asya’da kullanılmaya başlayarak, neredeyse tüm dünyaya yayılmış olan bir tütün içme aracıdır. Sudan geçerek süzülen dumanı bir hortum ile içme şeklinde düzeneğe sahip olan nargile, içim şekli ve kendine has kültürüyle yüzlerce yıldır sürdürülen bir gelenek haline gelmiş bulunmaktadır. Doğu kültürünün bir parçası olmakla birlikte, ülkemizde de geniş kitleler tarafından benimsenen nargile, günümüzde Balkanlar ve Avrupa’da oldukça popülerdir.
Nargileyi içen kişinin çektiği nefes sonrasında oluşan basınç farkıyla, hava önce közden sonra da lülede bulunan gözeneklerden geçer. Sıcak hava ile ısınan tömbekiden çıkan duman birbirine karışarak nargile şişesinin içerisindeki sudan geçer. Geçiş sırasında soğuma meydana gelir ve çekilen hava marpuçtan nargile içen içiciye ulaşır. Alt kısımda bulunan su dumanı soğuttuğu gibi, tütünden salınan katranı da süzer.
Sigara içmekten daha farklı bir konsepte sahip olması, nargileyi sigaradan ayıran bir özelliktir. Nargile farklı bölümlerin bir araya getirilmesiyle oluşur.
·Tömbeki
·Marpuç
·Ser
·Lüle
·Şişe
·Lüle contası
·Lüle yatağı
·Baca
·Tepsi
·Sipsi gibi parçaların bir araya gelmesiyle oluşan nargile, uzun süreli içimiyle hoş ve koyu sohbetlerin oluşumuna aracılık eder.
Tütünün ince ince kıyılmasıyla oluşturulan tömbeki, oldukça yoğun duman üreten kaliteli tütünlerden üretilmektedir. Günümüzde farklı meyve tatlarıyla kullanıma sunulan tömbekiler, kavun, karpuz, vişne, çilek, muz, şeftali gibi birçok farklı lezzete sahip bulunmaktadır.
Dumanın şişeden alınıp ağıza ulaşmasını sağlayan bölümdür. Marpucun hortumunun orijinal yapımında ceylan derisi ve koyun derisi gibi özel malzemeler kullanılır. Marpucun belli aralıklarla ılık suyla temizlenmesi gereklidir. Günümüzde farklı meyve aromalarıyla tatlandırılan tütünlerin tatlarının karışmaması için, marpucun belli sürelerde temizlenmesi alışkanlık haline getirilmelidir. Sert darbelerden etkilenerek deforme olabildiği için, iyi bir şekilde muhafaza edilmesi gerekir.
Metal, cam veya seramik gibi malzemeler kullanılarak yapılan ve nargilenin gövdesini oluşturan bölüm ser olarak adlandırılır. Boyun kısmı dar olan ser, aşağıya indikçe genişleyen bir yapıdadır. Sürahiyi andıran bir fiziksel görünüme sahip olan ser bölümü, 2.3.4’lü boğumlar halinde de üretilmekle birlikte en sık kullanılan model teklidir. Diğerlerinde hızlı nefes çekildiğinde közün tütünü gerekenden önce yakarak kömürleştirmesi mümkündür. Ser alırken tütünün tadını en doğal haliyle verebilecek ve oksitlenme yapmayacak olan döküm ürünler tercih edilmelidir. Ser üflemek veya yıkanmak suretiyle temizlenebilir. Metal bir yapıya sahip olması sebebiyle, kurutulmalı ve sık yıkanmamalıdır.
Fırınlanmış ve parlatılmış kilden ya da seramikten yapılan ve içerisine tütün konulan hazneye lüle adı verilmiştir. Üzerindeki delikler sayesinde yanan tütünün nargile içerisinde dolaşıma sokan lüle, oldukça düşük maliyetli ve narin bir parçadır. Delikleri iyice temizlenmek suretiyle temizlendiğinde, farklı tütün aromalarının aynı lezzette içilmesi mümkün hale gelir. Yıkandıktan sonra kurutularak yeniden kullanıma hazır hale gelir.
Kullanıcının keyfine göre içerisine süt veya su konulan ve dumanı filtre eden bölümdür. Açık renkli ve büyük boyutlu şişeler daha keyifli içim için gereklidir. Çünkü açık renkli şişelerde kirlenme rahatça görülebilmektedir. Üzerine farklı motifler işlenerek görsel bir aksesuar haline dönüşen şişseler, bol temiz su, deterjan ve fırça ile temizlenmeli ve durulanmalıdır. Şişe temizliğinin sık yapılması, nargilenin daha lezzetli bir şekilde içilmesine olanak sağlar.
Lüle ile ser arasında kullanılan conta, nargilenin hava almamasını sağlayarak içimin daha keyifli bir hale dönüşmesine olanak sağlar.
Metal veya kilden bir yapıya sahip olan lülenin, ser ile bağlantısını sağlayarak köprü vazifesi gören bir parçadır. Lüle yatağı çok sık kullanılmamakla birlikte, orijinal nargilelerde kendisine uygun lüleler ile kullanılabilmektedir.
Nargilenin üzerine konulan közlerin üzerine konulan baca bölümü, tütünün üzerindeki közün rüzgârdan savrulmamasını ve közün daha canlı yanması ve sönmemesi için kullanılır.
Tütün üzerine konulan közlerin yere düştüğünde zemine zarar vermemesi adına kullanılır. Bu bölümde de baca bölümünde olduğu gibi büyük közler kırılarak küçültülebilir.
Günümüze nargile kafelerde kişiye özel olarak dağıtılan renkli plastiklere sipsi adı verilmektedir. Marpucun ucuna takılarak kullanılan sipsiler, kullanılıp atılan parçalardır. Hastalıkların ağız yoluyla daha çabuk yayılma ihtimali sebebiyle, başkasının kullandığı sipsi ile nargile içmek doğru bir davranış değildir. Eğer marpucunuz kendinize aitse, sipsi kullanmaya gerek yoktur.
Tömbeki üzerine kor konulmakta veya köz değiştirmekte kullanılan maşalar, nargile içim süresince nargilenin marpuçla birleştiği yerde asılı olarak durur. Köz karıştırmak ve ateşi canlandırmak için de kullanılır.
Geçmişten günümüze çok fazla değişikliğe uğramadan gelen nargile, İslam etkisindeki sanatın tesiriyle ortaya çıkan motiflerle süslenmektedir. Genellikle ser kısmında bulunan çiçek ve yaprak desenleri, yaldızlarla süslenerek muhteşem bir görsellik oluşturulmaktadır. Marpuç kısımları da, el dokuması olarak üretilmekte ve geleneksel kilim motifleriyle bezenmektedir.
Osmanlı döneminde İran’dan getirilerek kahvehanelerde kullanılmaya başlayan nargile, zaman zaman yasaklanmakla birlikte günümüze kadar aslını bozmadan koruyabilmiş bir gelenektir. Günümüzde özellikle gençler arasında oldukça popüler olan nargile kullanımı, genç kızlar arasında da giderek yaygınlaşmaya başlayan bir hobi haline dönüşmüş durumdadır. Nargile keyfinin en üst düzeyde yaşanabilmesi için kullanılan köz ve tütünün kalitesi, tütünün menşei ve kişiye özel malzeme kullanımı oldukça önemlidir.
